اعتکاف،آب حیات بخش در کویر غفلت‏هاست. غفلت از «خود» و «خداى خود»، بستر مرگ ارزشهاى انسانى و نقطه سقوط از پایگاه بلند خردورزى و عشق عرفانى و عامل پیوستن به زندگى پست و حیوانى است.
اولئک کالانعام بل هم اضل اولئک هم الغافلون(اعراف/179)
اعتکاف، بستر مناسب اندیشه و تفکر و خردورزى است.
اعتکاف، تلاشى است ‏براى اینکه انسانهاى فرو رفته در غرقاب روزمره‏گى‏ها از فضاى پر التهاب روزانه به سوى‏«خویش‏»و«خداى خویش‏»باز گردند.
اعتکاف، زمینه توبه و بازگشت است. بازگشت‏به قرآن و معنویت، بازگشت ‏به دعا و استمداد از عالم غیب، بازگشت از«خودمدارى‏» به‏ «خداگرایى‏» آنها که مسؤولیت‏هاى حساس‏تر و بزرگترى دارند، بیش از دیگران به اعتکاف و خودسازى نیاز دارند.
بى‏جهت نیست که شخص رسول الله صلى الله علیه و آله پس از هجرت، همه ساله دهه اول یا دوم و گاه هر دو دهه و در سالهاى آخر زندگى به طور منظم دهه سوم ماه مبارک رمضان را به‏«اعتکاف‏»مى‏پردازد و به همه دست‏اندرکاران و کارگزاران و رجال سیاسى، اجتماعى درس معنویت گرایى و ذکر و نیاش و روزه و تلاوت قرآن مى‏دهد.
اعتکاف، توقفى ناآگاهانه در مسجد نیست. صرف درنگ و مکث و«حبس خویشتن‏»در مسجد، بدون عشق به عبادت و قصد قربت نیست.

اعتکاف، لمیدن، خوابیدن و چرت زدن و احیانا وقت‌گذرانى بیکاران و گردهمایى تفریحى-سیاحتى در مساجد شهر نیست.
در اعتکاف کسانى که کار دارند و زیاد هم کار دارند، و غرق دنیاى اقتصاد و سیاست و هنر و مطبوعات و غیره هستند، باید از تولید و توزیع و طرح و برنامه‏هاى اقتصادى و سیاسى و فرهنگى و نظامى و کار و زندگى فاصله بگیرند و به همآهنگى کار و تلاش و فعالیت‏ها، با رضاى خدا و وظیفه مکتبى بیاندیشند. تنظیم فکر و اندیشه و عمل، با معیارهاى الهى را تمرین کنند.
اعتکاف، دوره کوتاه مدت خودسازى است، که حداقل سه روز طول مى‏کشد و انسان را از حاکمیت غریزه‏ها، عادت‏ها و اشتغالات معمول زندگى آزاد مى‏سازد.
اعتکاف، محو خودخواهى در امواج بلند خداگرایى و خدمت ‏به امت اسلامى است.
اعتکاف، برون رفتن از خانه خویش و مصمم شدن بر حضور در خانه حضرت حق است. عبادتى مستحبى و تقرب جویانه و داوطلبانه است که روزه روز سوم آن رنگ وجوب مى‏گیرد.
اعتکاف، گریز از لذت‌گرایى و هر گونه التذاذ جنسى و مهار حس خود محورى و برترى جوئى و بازگشت از قبله دیناگرایان به سمت و سوى قلب و قبله هستى است. خودسازى، محاسبه نفس، توبه و نیایش، نماز و تلاوت قرآن و استمداد از آستان قدس ربوبى از دیگر برکات‏«اعتکاف‏»است.